ย้อนรอย “นางร้องไห้” ประเพณีที่มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาสาเหตุแท้จริงที่พระองค์ไม่โปรดและสั่งยกเลิก
“นางร้องไห้” คือธรรมเนียมโบราณในราชสำนักที่มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา โดยเป็นการจัดกลุ่มสตรีมารับหน้าที่ร้องไห้คร่ำครวญประกอบพิธีในงานพระบรมศพและพระศพเจ้านายตามช่วงเวลาที่กำหนด ด้วยบทเพลงที่มีทำนองเฉพาะ ซึ่งครั้งสุดท้ายที่มีธรรมเนียมนี้ตามราชประเพณี คือในงานพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5
ธรรมเนียมนี้ถูกยกเลิกอย่างเป็นทางการในสมัยรัชกาลที่ 6 หรือพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยมีพระราชดำริที่ไม่โปรดธรรมเนียมดังกล่าว ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญในพระราชพิธีของไทย
พระราชดำริของรัชกาลที่ 6 ที่ทรงสั่งยกเลิกธรรมเนียม “นางร้องไห้”
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงเหตุผลที่ทรงไม่โปรดและมีพระราชดำริให้ยกเลิกธรรมเนียมนี้อย่างชัดเจน ทรงมองว่าการร้องไห้ลักษณะนี้ไม่ได้มาจากความรู้สึกโศกเศร้าอย่างแท้จริง และส่งผลกระทบต่อพิธีการหลายประการ
สาเหตุหลักที่ทรงมีพระราชดำริให้ยุติธรรมเนียม “นางร้องไห้” มีดังนี้:
เสียงดังรบกวน: ทรงเห็นว่าเสียงร้องซ้ำ ๆ ดังรบกวนช่วงเวลาสำคัญของพิธี โดยเฉพาะเวลาที่พระสงฆ์ถวายพระธรรมเทศนา ไม่จริงใจ: ทรงมีพระราชวินิจฉัยว่าการร้องดังกล่าวนั้น “รู้สึกรกหูเสียจริงๆ” และเป็นการร้องซ้ำไปซ้ำมา “ไม่เป็นการร้องไห้จริงๆเหมือนกับเสแสร้ง” เหมือนกับการร้องเล่นอย่างละคร ขาดความเคารพ: ทรงสังเกตว่าผู้ที่ทำหน้าที่เป็นนางร้องไห้และผู้ที่มาฟังบางส่วน มีกิริยาที่ขาดความเคารพต่อสถานที่และกาละเทศะ เช่น ถือเป็นโอกาสในการมาพูดคุยสโมสรกัน พระราชพินัยกรรมที่เด็ดขาด
ด้วยเหตุผลทั้งหมดข้างต้น ทำให้พระองค์มีพระราชพินัยกรรมระบุไว้อย่างชัดเจนว่า ในงานพระบรมศพของพระองค์ ห้ามมิให้มีธรรมเนียมนี้อีกต่อไป ทรงกำชับว่า “ถ้าผู้ใดรักใคร่ข้าพเจ้า ปรารถนาจะร้องไห้ ก็ร้องไห้จริง ๆ เถิด อย่าร้องเล่นอย่างละครเลย” นับเป็นการยุติธรรมเนียม นางร้องไห้ ในราชสำนักอย่างถาวร
สรุปการเปลี่ยนแปลงในพระราชพิธี
การยกเลิกธรรมเนียม “นางร้องไห้” ถือเป็นหนึ่งในการปฏิรูปราชประเพณีในสมัยรัชกาลที่ 6 เพื่อให้พิธีการมีความสงบและสมพระเกียรติมากยิ่งขึ้น โดยเน้นให้ความเศร้าโศกมาจากความรู้สึกที่แท้จริงของผู้ที่รักและเคารพพระองค์
